Zorginstellingen en groen

In de 20ste eeuw hield men bij het ontwerp van een zorginstellingen weinig of geen rekening met de helende eigenschappen van de fysieke omgeving. De nadruk lag veelal op het medische, het praktische, de hygiëne. Het resultaat zijn gebouwen die soms eerder op gevangenissen lijken dan op helende omgevingen. Bij weinig belangstelling voor esthetiek, het wegnemen van persoonlijke kleding,…worden patiënten geïnterneerden die weinig keuze hebben over wat er gebeurd. Dergelijke ontmenselijkende omgevingen zijn contraproductief voor het genezingsproces.

Hierin komt gelukkig stilaan verandering; zorg wordt meer patiënt gefocust met een holistische mensvisie. De voordelen zijn legio: patiënten ervaren minder stress en angst (wat hun genezing ten goede komt), de moraal en de effectiviteit van het personeel verhoogd, (ze werken sneller en maken minder fouten), de zorgkosten dalen,…

De aanwezigheid van groen speelt een cruciale rol bij een zorginstelling die rekening wil houden met een omgeving die het welbevinden van haar personeel, patiënten en bezoekers bevordert. Uit onderzoek blijkt namelijk dat het juist een groene omgeving is die zo’n gunstige effecten uitoefent op ons functioneren.

Healing environment

Het begrip healing environment zien we vooral als een ontwerpvisie bij zorginstellingen opduiken. Healing environment verwijst in dit kader naar de fysieke omgeving van een zorginstelling die het welzijn van patiënten, familie en werknemers bevordert en hun stress vermindert. Het doel is met andere woorden , via het creëren van een herstellende omgeving, de lichamelijke en fysieke gezondheid verbeteren en zo het genezingsproces versnellen. Hierbij wordt gebruik gemaakt van evidence based design. Dit zijn ontwerprichtlijnen die hun oorsprong vinden in recent wetenschappelijk onderzoek.

Healing garden

Bij een healing environment behoort veelal ook een healing garden. Dit is een tuin bij een zorginstelling die het welzijn van patiënten, bezoekers en personeel wil promoten. Elke omgeving kan onze gezondheid bevorderen maar onderzoek toont aan dat vooral groen hierin een belangrijke rol kan spelen. Het verband tussen groen en onze gezondheid is in verschillende studies aangetoond. Een healing garden verlicht de symptomen, vermindert stress, verbetert het algemeen welbevinden en geeft hoop. In tegenstelling tot therapeutische tuinen zijn healing gardens niet ontworpen voor een specifieke doelgroep. Ze dienen een diverse populatie met verschillende noden en vragen ook een meer passieve betrokkenheid. Het Universitair Ziekenhuis Gent beschikt inmiddels over verschillende healing gardens zoals bijvoorbeeld de Low Vision tuin.

Niet alle groen is even therapeutisch

Wat onze intuïtie ons al wist te vertellen wordt nu ook door tal van wetenschappelijke studies bevestigd: groen is goed voor onze gezondheid. Een tuin of groene omgeving heeft met andere woorden in de meeste gevallen een positief effect op ons functioneren maar opgepast niet alle groen is (even) goed /therapeutisch. Zo zien we in een Zwitserse studie dat een bos waar menselijke ingrepen in gebeurde, in bijvoorbeeld de vorm van onderhoud of de aanleg van paden, voor de meesten onder ons rustgevend is. Een compleet verwilderd bos daarentegen kan juist spanning en angst opwekken. Er zijn met andere woorden een aantal factoren waar we bij het ontwerpen van een tuin of groene ruimte rekening mee moeten houden wensen we de positieve invloed van groen te maximaliseren.

Bij het concept ‘Healing Garden UZ Gent’ hielden wij bij het ontwerp in de mate van het mogelijke rekening met de door de literatuur gekende factoren. Een pluspunt hierbij was ons multidisciplinair team bestaande uit een o.a. een tuin- en lanschapsarchitect, een licentiate in de  psychologie, verpleegkundigen,….